Naar aanleiding van het boek “Handreiking Bouwteams”, het congres op 18 november 2022 in Amsterdam en de podcast “Gefeliciteerd, je mag beginnen! Een podcast over bouwteams in de infra” merkten wij als Kennisgroep dat prijsvorming (en marktconformiteit) in bouwteams een thema is dat de gemoederen blijft bezighouden. Binnen een bouwteam is er – in tegenstelling tot een meer traditioneel contract zoals een RAW of E&C UAV-gc – géén direct aanbestedingsresultaat op prijs. Zo’n aanbestedingsresultaat wordt gezien als marktconform, waardoor discussies over marktconformiteit niet aan de orde zijn. Maar wat is marktconform in een bouwteam? Alle betrokkenen doen hun best, zijn transparant, volgen processen, etcetera. Maar hoe kan het dat er toch zoveel discussies ontstaan?
Als Kennisgroep gingen we eerst terug naar de basis en het ‘bekende’ proces om tot prijsvorming in een bouwteam te komen. Op hoofdlijnen:
- Degene die het project gemaakt wil hebben, deelt haar budget met uitgangspunten tijdens de aanbesteding zodat de inschrijvende partij zich hier aan kan conformeren.
- Na gunning wordt vanaf de basis een proces ingericht waarbij scope en prijs met elkaar in interactie zijn en zich ontwikkelen in VO, DO en UO.
- Om het proces inhoud te geven, richten we een kostentafel in met een afgevaardigde van degene die het project gemaakt wil hebben, een inschrijvende partij en een onafhankelijke derde.
- Mochten er zich discussies voordoen, dan richten we een escalatieproces in om tot besluitvorming te komen.
Nadat we dit nog eens visueel hadden gemaakt, bespraken we het als Kennisgroep en kwamen tot de conclusie dat het allemaal ingrediënten waren die logischerwijs leiden tot een voorspelbare prijsvorming. Er is een basis, er is een proces, er is inhoud en er wordt voorzien in het tackelen van discussies. Maar de vraag hoe het kan dat er discussies blijven bestaan, werd niet beantwoord. Want hoe kan het nu dat – ondanks al deze ingrediënten – er toch discussie ontstaat? Is het een gebrek aan (wederzijds) inzicht, kennis of vertrouwen? Of worden basis, proces en inhoud verstoord door angst/bemoeienis van achterbannen van partijen? Is het wel op te lossen of moet je accepteren dat discussies blijven?
Partijen die het project gemaakt willen hebben, gaan in jaar X uit van kengetallen/ramingen en vragen op basis daarvan een budget aan bij hun achterban (bijvoorbeeld een gemeenteraad). Vaak wordt daarbij de indruk van zekerheid gewekt. Inschrijvende partijen staan vervolgens onder druk in de aanbesteding om zich te conformeren aan het budget maar de druk veranderd als ze de aanbesteding door zijn. Om gezamenlijk tot het project te komen, moeten partijen dus verschillen in kennis en tegengestelde belangen zien te overbruggen en de achterbannen hierin meenemen.
Draagt het inzetten van meer instrumenten bij?
Als Kennisgroep spraken we over extra instrumenten in te zetten die nog niet zijn benoemd in het boek “Handreiking Bouwteams”. Maar de echte vraag is: draagt het inzetten van nog meer instrumenten bij? Dat denken wij niet, waardoor we vervolgens op het idee kwamen om het niet te zoeken in extra instrumenten maar in het ‘gesternte’ wat boven de instrumenten hangt. In algemene zin wordt het bekende ‘proces’ gevolgd vanuit logica en voorspelbaarheid en in de veronderstelling dat als we dat doen, dat alles bij elkaar komt. Het leidt echter tot schijnzekerheid want wat is nu de echte waarde van een (SSK) raming of bandbreedte in de snel veranderende wereld? Wat zou er gebeuren als datzelfde ‘proces’ niet wordt gevolgd door de gedachte dat alles ‘per definitie’ bij elkaar komt maar door de gedachte dat niet alles per definitie bij elkaar komt. Onzekere zekerheid versus zekere onzekerheid! Zou het tot een andere uitkomst leiden?
Omdat een project in een pril stadium nog zo onzeker is, wordt vaak de metafoor van een ijsberg gebruikt. Bij een ijsberg is er maar een klein deel wat je ziet en waar je zekerheid over hebt. Het overgrote deel zit onder water, zie je niet en heb je geen zekerheid over. De Kennisgroep is daarom geneigd meer uit te gaan van zekere onzekerheid dan van onzekere zekerheid. De waarde van (SSK) ramingen en bandbreedtes wordt soms snel achterhaald met als meest concrete en recente voorbeelden de effecten van veranderende wet- en regelgeving ten aanzien van PFAS en stikstof en de oorlog in Oekraïne. Door niet continue te sturen op onzekere zekerheid maar op zekere onzekerheid waarbij de verschillen in kennis en belangen expliciet worden benoemd, ontstaat een ‘gesternte’ binnen een project welke meer recht doet aan situatie. Hierdoor wordt veel duidelijker dat partijen én achterbannen hard moeten werken om het gewenste resultaat te behalen en dat het niet automatisch het gevolg is van processen en instrumenten in een bouwteam.
Wat zijn jullie reacties? Graag jullie reactie naar info@handreikingbouwteams.nlof laat je gedachten achter in de comments!
Uit alle reacties maken we een selectie die we gaan bespreken in de komende podcast.
Kennisgroep Bouwteams
Een kennisgroep voor en door opdrachtgevers en opdrachtnemers in de infra-sector die bouwteams als samenwerkingsvorm een stap verder willen brengen. Dit doen wij door ervaringen te bespreken en lessen te delen. We geloven in het bouwteam, maar benoemen ook haar groeistuipen. We publiceerden eerder het boek “Handreiking Bouwteams”, organiseren congressen over actuele bouwteamprojecten en thema’s en maken podcasts. oor meer informatie: www.handreikingbouwteams.nl.
Ik mag voorzitter zijn van deze kennisgroep en lever ook een bijdrage met visualisatie